مدتی میشه که در جامعه بینایی ماشین، دارم به صورت خیلی جدی در مورد بینایی‌ماشین و ملزوماتش، تولید محتوا می‌کنم. از همین رو، تصمیم گرفتم که در قالب این پست وبلاگی، در مورد این که بینایی ماشین چیه و کجا کاربرد داره و چرا باید بلدش باشیم و از کجا باید شروع کنیم؛ بنویسم.

این مطلب، اصلا و ابدا قرار نیست «آموزش» باشه و همونطوری که ابتدای مطلب گفتم، صرفا «نقشه راه» برای شماست.

بینایی ماشین چیه؟

بینایی ماشین در واقع یکی از شاخه‌های علوم کامپیوتر محسوب میشه که هدفش، اینه که پردازش و درک تصاویر دیجیتال رو ساده‌تر کنه. بینایی ماشین در ترکیب با هوش مصنوعی، رباتیکز و سایر شاخه‌های مرتبط با علوم و یا مهندسی کامپیوتر، می‌تونه به بهبود زندگی افراد کمک شایسته‌ای کنه.

شاخه‌های زیادی برای بینایی ماشین داریم اعم از تشخیص چهره، تشخیص متن، خواندن نویسه‌های نوری (OCR)، واقعیت افزوده، واقعیت مجازی و … . هرکدوم از این شاخه‌ها، تخصص‌های خاص خودش رو می‌طلبه که در ادامه مطالب بهش خواهیم پرداخت.

کجا کاربرد داره؟

کاربردهای بینایی ماشین، می‌تونه در بسیاری از جاها باشه. نمونه‌ش مثلا همین پروژه‌ای که من زده بودم:

همونطور که می‌بینید، این پروژه برای اندازه‌گیری اشیاء مختلف با کمک بینایی ماشین ساخته شده بود. همچنین، یک پروژه دیگر این بود که حروف اشاره (که مورد استفاده ناشنوایانه) رو تشخیص میداد. در دنیای امروز تقریبا در هر جایی که کوچکترین استفاده‌ای از تصویر میشه، مثل ویرایش و ساخت تصویر؛ تشخیص اقلام درون تصویر و …؛ بینایی ماشین داره در ابعاد وسیعی استفاده میشه.

چرا باید بلدش باشیم؟

بایدی وجود نداره. یادگیریش به عنوان یک مهارت، کاملا میتونه شما رو به یک پروژه خفن، کار یا پول نزدیک کنه. حتی اگر قصد ندارید در این زمینه کار کنید هم می‌تونید با یادگیری بینایی ماشین به سادگی برای خودتون یک تفریح سالم بسازید.

از کجا شروع کنیم؟

خب مهم‌ترین بخش این مطلب دقیقا همینجاست که قراره با هم یاد بگیریم که چه پیش‌نیازهایی برای یادگیری بینایی ماشین وجود داره. هر پیش‌نیاز رو با هم کمی بررسی خواهیم کرد 🙂

• برنامه‌نویسی پایتون: از اونجایی که پایتون زبان ساده‌ایه و اکثر آدمها دنبال یادگیریشن (و این یعنی منابع آموزشی خیلی خوبی براش هست) بهتره که پایتون رو تا حد خوبی یاد بگیرید. حد خوب، یعنی حدی که شما بتونید یک نرم‌افزار ساده ولی کاربردی رو باهاش توسعه بدید (مثلا یه ماشین حساب یا چیزی مشابه اون).
• مقدمات یادگیری ماشین: بینایی ماشین به شکلی یکی از زیرمجموعه‌های هوش مصنوعی محسوب میشه. این نشون میده که اگر شما به الگوریتم‌ها و تئوری یادگیری ماشین و … آشناییت کافی داشته باشید، می‌تونید در این فیلد هم پیشرفت قابل توجهی کنید. گذشته از این، یادگیری ماشین می‌تونه بهتون در «هوشمندسازی» بیشتر نرم‌افزارهای بینایی ماشین کمک کنه.
• آشنایی مختصر با جاوا یا سی++: از اونجایی که پایتون یک زبان مفسری محسوب میشه، ممکنه خیلی‌جاها (مثلا در یک برد آردوینو) نتونیم مستقیم ازش استفاده کنیم و همچنین استفاده ازش پیچیدگی خاصی به همراه داشته باشه؛ بهتره یک زبان سطح پایین‌تر مثل سی++ هم کمی آشنا باشیم. همچنین اگر قصد این رو دارید که اپلیکیشن تلفن همراه بنویسید که از بینایی ماشین استفاده می‌کنه، بد نیست دستی هم در جاوا داشته باشید.
• آشنایی با سخت‌افزارها و سیستم‌های نهفته (Embedded Systems): یکی از کاربردهای عظیم بینایی ماشین، فعالیت‌های Surveillance می‌تونه باشه (البته این که این فعالیت‌ها بد یا خوب هستند بحث جداییه). یکی از نمونه‌هاش می‌تونه «سیستم حضور و غیاب با تشخیص چهره» باشه، یا حتی «دفترچه تلفن هوشمند» و … 🙂 به همین دلیل، بد نیست که کمی با سیستم‌های نهفته و سخت‌افزارهایی مثل Jetson Nano و Raspberry Pi آشنایی داشته باشید.
• آشنایی با لینوکس: این واقعا نیاز به توضیح خاصی نداره، روایت داریم اگر لینوکس بلد نیستی، برنامه‌نویس نیستی 🙄

لیست بالا به شما کمک می‌کنه که محکم‌تر در زمینه بینایی ماشین، قدم بردارید. هرجاش رو که بلد نباشید می‌تونید با جستجو پیداش کنید و یاد بگیرید و از یادگیری، لذت ببرید 🙂

سخن آخر

از این که وقت گذاشتید و این مطلب رو خوندید ممنونم. در آینده، در قالب پست‌های وبلاگ در مورد پروژه‌های بینایی ماشین و سایر پروژه‌های باحال، صحبت خواهم کرد. امیدوارم که این مطلب مفید فایده واقع شده باشه و وقتی که براش گذاشتید ارزشش رو داشته باشه.

خیلی از افرادی که این روزها، میخوان پروژه‌هایی در حوزه‌های مختلف هوش مصنوعی مثل یادگیری ماشین، یادگیری عمیق، علوم داده و … انجام بدن یک گلوگاه بسیار بزرگ دارند و اون «داده» است. خیلی‌ها واقعا نمی‌دونن از کجا می‌تونن داده‌های مناسب پروژه‌هاشون به دست بیارن. در این مطلب، قراره که این موضوع رو پوشش بدم.

منابع مناسب داده برای پروژه‌های شما

در این بخش، با هم چندین منبع مناسب برای پیدا کردن داده رو بررسی خواهیم کرد. فقط قبل از هرچیز این رو بگم که این منابع می‌تونن تغییر کنن در طول زمان پس هرچه که در این مطلب بیان شده رو در مرداد ۱۴۰۰ معتبر بدونید و اگر مدتی بعد از انتشار این مطلب دارید مطالعه‌ش می‌کنید، با جست‌وجو و پرس‌وجو در مورد این منابع، اطلاعات به‌روزتر دریافت کنید.

Kaggle

وبسایت کگل، یک محیط تقریبا مشابه شبکه‌های اجتماعی برای دانشمندان داده و متخصصین هوش مصنوعی به حساب میاد. در این وبسایت شما می‌تونید مجموعه داده (Dataset) های خوبی رو پیدا کنید. همچنین، می‌تونید کارهایی که ملت روی اون داده‌ها انجام دادن رو در قالب Kaggle Kernel (به نوعی همون جوپیتر نوت‌بوک خودمون) ببینید و یا کارهای خودتون هم به اشتراک بذارید.

برای دسترسی به کگل، می‌تونید روی این لینک کلیک کنید.

Academic Torrents

این وبسایت هم وبسایت جالبیه (و به نوعی مرتبط با بخش بعدی). در واقع هر حرکت آکادمیکی که زده شده و اطلاعاتش هم همزمان منتشر کردند رو در خودش داره. چرا؟ چون جست و جو در محتوای آکادمیک نسبتا سخته و این وبسایت اون کار رو براتون راحت کرده. همچنین یک بخش خوبی برای مجموعه‌داده (لینک) هم در این وبسایت در نظر گرفته شده.

برای دسترسی به این وبسایت، می‌تونید از طریق این لینک اقدام کنید.

وبسایت دانشگاه‌ها

همونطوری که در بخش قبلی گفتم، بسیاری از دانشگاه‌ها (و در کل، فضاهای آکادمیک) تحقیقات زیادی انجام میدن و داده‌های اون تحقیقات رو هم معمولا منتشر می‌کنن. چرا که یکی از اصول مطالعات آماری، اینه که داده‌ها به صورت شفاف منتشر بشن (شاید دلیلش اینه که بعدها، یکی بخواد خودش اون آزمایش و مطالعه رو تکرار کنه و …).

به همین خاطر، وبسایت دانشگاه‌ها – چه ایرانی و چه خارجی – می‌تونه محل خوبی باشه برای مراجعه و پیدا کردن داده‌های خوب برای مطالعه.

دیتاست‌های متن‌باز شرکت‌ها

بسیاری از شرکت‌های بزرگ مثل گوگل، فیسبوک، آمازون و …، میان و حجم خوبی از داده‌هایی که قبل‌تر در تحقیقاتشون استفاده کردند رو به صورت اوپن‌سورس، منتشر می‌کنن. پیدا کردن این دیتاست‌ها هم اصلا کار سختی نیست.

برای مثال، در این لینک می‌تونید دیتاست‌های گوگل رو ببینید. یکی از نمونه‌هایی که خود گوگل اینجا مطرح کرده، دیتاست مرتبط با بیماری کووید-۱۹ است. (لینک)

چرا این شرکت‌ها، دیتاست‌ها رو منتشر می‌کنن؟ باز هم میگم دقیقا به همون دلیلی که دانشگاه‌ها منتشر می‌کنن. شاید افراد یا سازمان‌هایی باشن که بخوان تحقیقات و مطالعات رو برای خودشون تکرار کنند و یا نتیجه آزمایشات و … رو صحت‌سنجی کنند.

خزیدن (Crawling) صفحات وب

خب، بعضی وقتا هم داده‌ای که ما نیاز داریم، توسط شرکت‌ها یا دانشگاه‌ها منتشر نشده. پس در این حالت چه کار می‌کنیم؟ اگر داده مورد نظر، در اینترنت موجود باشه، می‌تونیم یک خزنده (Crawler) بسازیم و با اون کارمون رو پیش ببریم.

در بسیاری از زبان‌های برنامه‌نویسی و چارچوب‌هاشون، ابزارهای بسیار خوبی برای کراول کردن صفحات وب وجود داره. یکی از بهترین نمونه‌هاش میتونه BeautifulSoup در پایتون باشه. در مطالب بعدی، احتمالا با استفاده از این ابزار، یک خزنده برای وبسایت‌های مختلف خواهیم نوشت.

دوربین، میکروفن، حرکت!

اگر داده‌های مورد نیاز ما حتی به شکلی که بتونیم کراول کنیم موجود نبود چی؟ ساده‌ست. ابزارهای ورودی خوبی برای کامپیوتر وجود داره که می‌تونه بهمون کمک کنه تا داده مورد نظر رو جمع‌آوری کنید.

گذشته از این، دوربین تلفن‌های همراه، می‌تونه منبع خوبی باشه برای جمع آوری تصاویر(پروژه‌های بینایی ماشین و …)، میکروفن‌های استودیویی برای دریافت صدا خوبن. اگر نیاز به دیتایی مثل گرما یا رطوبت نیاز دارید، طراحی مداری که این داده رو از محیط بخونه و روی دیتابیس خاصی ذخیره کنه کار سختی نیست.

جمع‌بندی

پروژه‌های هوش مصنوعی به ذات سخت نیستند. چیزی که اونها رو سخت می‌کنه، همین دیتای ورودی و تمیزکاری و مرتب کردنشه. بعضی وقتا داده‌های ما کم هستند و ما مجبور خواهیم شد که Data augmentation انجام بدیم. بعضی وقتا ممکنه نویز به قدری زیاد باشه که اصلا مرحله جمع‌آوری دیتا رو مجبور بشیم دوباره از نو انجام بدیم و … .

خلاصه هدف از این مطلب این بود که اگر پا در این عرصه گذاشتید، بدونید همیشه جایی هست که بتونید بدون مشکل، داده‌هایی رو دریافت و در پروژه‌تون استفاده کنید و از بابت نویز و …، خیالتون تا حد خوبی راحت باشه.

پس از مدتی دست کشیدن از بلاگ نوشتن، به دنیای نویسندگی فنی برگشتم و قراره که امروز با هم یاد بگیریم چطور یک Rest API رو با روبی آن ریلز بسازیم. چرا روبی آن ریلز؟ دو تا دلیل داره. یکی این که چون من بلدمش و دلیل دوم این که منبع فارسی خوب براش به شدت کمه (کما این که برنامه‌نویس خوب ریلز کم نداریم در ایران).

در این پست قراره چیا یاد بگیریم؟ اول این که Rest چیه. بعدش با ریلز یه پروژه جدید ایجاد می‌کنیم، بعدش هم یک سناریوی ریزی که در این قسمت تا بخش خوبیش رو پیش می‌بریم. در قسمت بعدی هم پروژه رو تموم می‌کنیم و میریم که داشته باشیم فرانتند رو 🙂

تعریف Rest

واژه REST مخفف Representational State Transfer و به معنای «انتقال بازنمودی حالت» است. یعنی چی؟ یعنی ساده‌ و مختصر و مفیدش اینه که شما هرچی که دارید رو بدون تغییر در حالاتش، به کاربر منتقل می‌کنید. یک تعریف بهترش هم اینه که همه چی به شکل یک لینک اینترنتی و خروجی قابل فهم برای مرورگر (و البته بهتر بگم، پروتکل HTTP) دربیاد.

رست، مزایای خاص خودش هم داره. اما بزرگترین مزیتش اینه که همه‌جا یکیه! یعنی اینطوری نیست که روی وبسایت من یه شکل باشه و روی یک وبسایت دیگه یه شکل دیگه. همه‌جا میتونید با دانشی که از HTTP و ابزارهایی که برای ارسال و دریافت درخواست HTTP دارید، باهاش کار کنید. ابزاری که در این پست باهاش کار می‌کنیم چیزی نیست جز curl دوست داشتنی. یک ابزار خط‌فرمانی در یونیکس که سالیان ساله برای هر بده بستانی با HTTP داره استفاده میشه.

نصب و راه‌اندازی روبی، ریلز و نود جی اس!

نصب کردن این موارد حقیقتا چیزی نیست که بخوام در این مطلب بهشون اشاره کنم، فقط یک سرنخ کوتاه میدم و شما خودتون دنبالش کنید.

همونطور که از اسم فرمورک مورد نظر پیداست، یک چارچوب توسعه روی زبان روبی محسوب میشه. حالا چطوری روبی رو نصب کنیم؟ یک راه نسبتا بدی هست که از مخازن توزیع یا brew نصب کنیم، یک راه بهتر هم استفاده از RVM میتونه باشه. شخصا همیشه از RVM استفاده می‌کنم، و راضی هم هستم. چون بهتون اجازه میده که چندین و چند نسخه روبی نصب داشته باشید.

برای نصب RVM از وبسایتش (لینک) استفاده کنید. این ابزار روی لینوکس و مک به راحتی نصب میشه. برای نصب روی ویندوز هم من از همین ابزار به کمک WSL استفاده کرده بودم و نتیجه، رضایت بخش بود. بعد از نصب این بزرگوار مطابق راهنماهاش، یک نسخه روبی (پیشنهاد من ۲.۷.۲ که این مطلب با استناد به استانداردهاش نوشته شده) نصب کنید. بعد از نصب روبی، این دو دستور رو اجرا کنید که ریلز و متعلقات نصب بشن:

gem install bundle
gem install rails

نصب ریلز یکمی طولانیه. میتونید این زمان رو صرف نوشیدن یک فنجان قهوه کنید 🙂 این طولانی بودن هم ربط زیادی به اینترنت نداره، چون روی بسته‌های خاصی مثل sass یکم درجا میزنه چون نیاز داره یه چیزایی رو کامپایل کنه.

بعد از این، شما با مراجعه به وبسایت نود جی اس (لینک) و yarn (لینک) میتونید این‌ها رو هم متناسب با سیستم‌عامل خودتون نصب کنید. حالا همه چی آماده‌ست که پروژه‌مون رو بزنیم 🙂

آغاز پروژه

سناریو

خب بیاید فرض کنیم که یک شرکتی قراره یه سرویس وبلاگ‌دهی مشابه مدیوم یا ویرگول ارائه کنه. در حال حاضر هیچی ازمون نخواسته جز :

• امکان ارسال پست از طریق API
• امکان ارسال نظر روی پست از طریق API

و خب در حال حاضر احراز هویت و … براشون مهم نیست چون میخوان ببینن که MVP کار می‌کنه یا نه؟! و ما هم از خداخواسته قبول کردیم این رو براشون پیاده کنیم. اما این همه ماجرا نیست. این دو مورد، باید یک سری ویژگی هم داشته باشن. این ویژگی‌ها رو طراح محصول باید درآورده باشه. فرض کنیم که طراح محصول اینا رو درآورده و فعلا برای «پست» به ما یک سری ویژگی داده :

• عنوان یا title : یک رشته کرکتری
• عنوان کوتاه یا slug : یک رشته کرکتری که با – از هم جدا میشه، یک رشته رندم هم تهش می‌چسبه که منحصر به فرد بودنش رو تعیین کنه (چسبیدن رشته رندم رو از فرانت هندل کنید)
• بدنه یا body : متن اصلی.

خب، با این ویژگی‌ها از ما میخوان که پست رو پیاده کنیم تا ویژگی‌های کامنت رو بهمون بدن 🙂

ساخت پروژه جدید

ساخت پروژه جدید در ریلز بسیار ساده‌ست. شما فقط کافیه که در پوشه‌ای (مثلا من روی کامپیوتر یه پوشه دارم به اسم playground که پروژه‌های شخصیم توشن) که میخواید پروژه اونجا باشه، این دستور رو اجرا کنید:

rails new api-tutorial --api

اینجا چی کار می‌کنیم؟ rails که مشخصه، داره rails رو فراخوانی می‌کنه. new میگه یک پروژه جدید میخوام. قسمت بعدی، اسم پروژه و طبیعتا اسم پوشه پروژه‌ست. در نهایت بخش مهم همون api عه. این داره به ریلز میگه که view‌ها و کلا مسخره‌بازیای فرانتی رو بعدا و جدا انجام میدم. فعلا مسخره‌بازی بکندی میخوام فقط 😁

حالا با اجرای دستور زیر، میریم به داخل پوشه پروژه‌مون:

cd api-tutorial

ساخت مدل جدید برای پست

همونطور که از مطلب MVC (لینک) می‌دونیم، مدل تعیین می‌کنه که یک موجودیت در دیتابیس به چه شکل قرار بگیره. خب، الان کاری که ما باید بکنیم چیه؟ اینه که دستور زیر رو اجرا کنیم و بگیم که چی میخوایم:

rails generate model Post title:string slug:string body:text

خب، در اینجا دقیقا همون چیزی که طراح محصول خواسته رو داریم پیاده‌سازی می‌کنیم. خب، الان در پوشه:

app/models

یک فایل به اسم post.rb ساخته شده که توش تقریبا هیچی نیست. و فعلا به اون فایل، کاری نداریم (تو قسمت دوم در مورد این فایل صحبت خواهیم کرد).

الان فقط لازمه که به دیتابیس بفهمونیم که ما یک جدول جدید برای پست‌ها نیاز داریم. برای اون کار، دستور زیر رو اجرا می‌کنیم:

rails db:migrate

این کار برای ما جدول و روابطش رو میسازه.

ساخت کنترلر برای پست

خب، ما نیاز داریم که عملیات CRUD روی پست انجام بدیم. چرا؟

• هر پست نیاز داره ایجاد بشه. پستی که ایجاد نشه پستیه که قطعا ایجاد نشده 😐
• هر پست نیازمند اینه که به کاربر نمایش داده شه. قرار نیست مخزن‌الاسرار بسازیم که!
• هر پست نیاز داره که ویرایش بشه. فرض کنید یه جا تو پست نوشتیم «خورش کرفس بهترین غذای دنیاست». خب معلومه که باید «خورش کرفس» رو به «قرمه سبزی» تغییر بدیم.
• و هر پست باید قابل حذف شدن باشه. در مورد حذف نرم و سخت بعدا صحبت خواهیم کرد. اما فرض رو روی destroy یا همون «حذف سخت» میذاریم. چون طراح محصول هنوز اطلاعات بیشتری بهمون نداده.

خب، الان که این رو یاد گرفتیم چی کار می‌کنیم؟ این دستور رو اجرا می‌کنیم:

rails generate controller api/v1/post index show create update destroy

بعدش فایل :

app/controllers/api/v1/post_controller.rb

رو باز کنید. با چنین صحنه‌ای روبرو خواهید شد:

class Api::V1::PostController < ApplicationController
  def index
  end

  def show
  end

  def create
  end

  def update
  end

  def destroy
  end
end

خب اول از new شروع می‌کنیم! از حرف C ! اما قبلش باید یک تغییر کوچکی در این فایل بدیم :

class Api::V1::PostController < ApplicationController
  def index
  end

  def show
  end

  def new
  end

  def update
  end

  def destroy
  end

  private
  def post_params 
    params.require(:post).permit(:title, :slug, :body)
  end
end

متد post_params چی کار می‌کنه؟ این متد میاد فقط مواردی که نیازن رو validate می‌کنه و نمیذاره پارامتر بیشتر و یا اشتباهی به endpoint مربوطه پاس بدیم. خب، الان متد new رو به این شکل تغییر می‌دیم:

def new
  @post = Post.new(post_params)
  if @post.save 
    render json: {:status => "success", :content => @post}
  else 
    render error: {:status => "fail"}
  end 
end

خب یک مزیت دیگر استفاده از post_params هم همینه، بدون دردسر میتونیم همه پارامترها رو پاس بدیم به متدهامون. حالا، بهتر اینه که این متد رو تست هم بکنیم نه؟ پس این دستور رو وارد می‌کنیم:

rails server

این دستور، سرور ریلز رو ران می‌کنه و به ما اجازه می‌ده که برنامه خودمون رو آزمایش کنیم.

اما الان بهمون ارور میده. پس چی کار کنیم؟ هیچی. این فایل :

config/routes.rb

رو باز می‌کنیم و به این شکل درش میاریم:

Rails.application.routes.draw do
  namespace :api do
    namespace :v1 do
     resources :post
    end
  end
  # For details on the DSL available within this file, see https://guides.rubyonrails.org/routing.html
end

و حالا دوباره تست می‌کنیم. چطوری؟ به این شکل:

curl -X POST -H 'Content-Type: application/json' -i http://localhost:3000/api/v1/post --data '{
"title":"Hello, World",
"slug":"hello-world-abcd1234",
"body":"Hello, world! this is a simple test for my app"
}'

و خروجی‌ای که میده به این شکله:

{
  "status": "success",
  "content": {
    "id": 1,
    "title": "Hello, World",
    "slug": "hello-world-abcd1234",
    "body": "Hello, world! this is a simple test for my app",
    "created_at": "2021-03-28T17:44:16.608Z",
    "updated_at": "2021-03-28T17:44:16.608Z"
  }
}

حالا وقتشه که بریم سراغ R یعنی Retrieve/Restore. یعنی نمایش پست‌ها و پست به صورت تکی. کافیه index و show رو یکم دستخوش تغییر کنیم:

def index
  @posts = Post.all 
  render json: @posts 
end

def show
  @post = Post.find(params[:id])
  render json: @post 
end

و الان با ارسال چنین دستوری:

curl -X GET -i http://localhost:3000/api/v1/post/1

میتونیم پست‌هامون رو ببینیم.

حالا بیایم برای ویرایش هم چاره‌ای بی‌اندیشیم 🙂 پس متد آپدیت هم به این شکل به‌روز می‌کنیم:

def update
  @post = Post.find(params[:id]) 
  if @post 
    @post.update(post_params)
  end 
end

خب، اینجا چرا else نگذاشتم؟ چون اگر پست موجود نباشه (موجودیتش با if چک میشه) خود ریلز به ما ارور مناسب (معمولا ۴۰۴) رو نشون میده.

من در سیستم خودم، یک پست با آیدی ۲ دارم که قرار بود آپدیت بشه. الان اون رو با این دستور آپدیت می‌کنم:

curl -X PUT -H 'Content-Type: application/json' -i http://localhost:3000/api/v1/post/2 --data '{
"body":"updated"
}'

حواستون باشه که در چنین موردی، ممکنه به شما استتوس ۲۰۴ داده بشه. نترسید چون آپدیت انجام شده.

و در نهایت، بیاید یک پست حذف کنیم 🙂

برای حذف پست، کافیه که شما متد destroy رو به این شکل دربیارید :

def destroy
  @post = Post.find(params[:id])
  if @post 
    @post.destroy 
    render json: {:status => "success", :post_id => @post.id }
  end 
end

در این متد ما گفتیم که پست رو پیدا کن و نابودش کن. تهش هم گفتیم که انجام شد و یک پیام موفقیت هم به کاربر برگردوندیم.

این هم درخواست مربوطه:

curl -X DELETE -i http://localhost:3000/api/v1/post/3

و این هم جوابی که سرور به ما برمی‌گردونه:

{
  "status": "success",
  "post_id": 3
}

خب، در نهایت فایل post_controller.rb ما به این شکل در اومده:

class Api::V1::PostController < ApplicationController
  def index
    @posts = Post.all 
    render json: @posts 
  end

  def show
    @post = Post.find(params[:id])
    render json: @post 
  end

  def create
    @post = Post.new(post_params)
    if @post.save 
      render json: {:status => "success", :content => @post}
    else 
      render error: {:status => "fail"}
    end 
  end

  def update
    @post = Post.find(params[:id]) 
    if @post 
      @post.update(post_params)
    end 
  end

  def destroy
    @post = Post.find(params[:id])
    if @post 
      @post.destroy 
      render json: {:status => "success", :post_id => @post.id }
    end 
  end

  private
  def post_params 
    params.require(:post).permit(:title, :slug, :body)
  end
end

کل چیزی که در این قسمت نوشتم، برای درک عملکرد API کافیه. از شما هم میخوام که همین سناریو رو برای خودتون، یک دور به صورت کاملا دستی پیاده کنید و سعی کنید درش خلاقیت به خرج بدید. تجربیاتتون هم در بخش نظرات با من به اشتراک بذارید 🙂

قسمت بعدی، چی یاد می‌گیریم؟

در قسمت بعدی، کاری می‌کنیم کارستان. یاد می‌گیریم که در مدلها روابطشون رو تعیین کنیم. بعد مدلی می‌سازیم که به این مدل وابسته‌ست. در نهایت هم به همین شکل، کنترلرش رو می‌سازیم و پروژه رو تحویل کارفرمای عصبانی می‌دیم 🙂

از این که وقت گذاشتید و این پست رو خوندید، واقعا ممنونم. هر یک ویویی که این پست‌ها میخوره، برای من شدیدا ارزشمنده.

مدتی پیش، من اعلام کردم که یکی از دلایل کم بودن طرفداران نرم‌افزار آزاد و متن‌باز در ایران به طور خاص، اینه که کسب درآمد ازشون توسط متخصصان حوزه فناوری اطلاعات ممکن نیست. گذشته از این هم، اگر جایی حاضر باشه روی چنین چیزی کار کنه احتمالا حقوق کمتری برای متخصصین و مهندسین در نظر می‌گیره.

دوستی همین حرف رو برای من فرستاد (به نقل از خودم) و نقدهاش پیرامون حرفم رو مطرح کرد. یک بحث نسبتا طولانی شکل گرفت و خب من به نتیجه رسیدم که این مطلب رو حتما بنویسم. چرا؟ چون لازم بود اون نیم ساعت صحبت من جایی مکتوب بشه که بحث کردن روی اون و نقل قول ازش ساده‌تر باشه.

من چند مدل برای کسب درآمد از نرم‌افزار آزاد، به ذهنم رسید که همه اونها رو در این مطلب برای شما موردی توضیح خواهم داد.

روش اول: کمک مادی و معنوی از سمت جامعه

در این روش، افرادی که در جامعه فعالند، به سایر پروژه‌ها، نرم‌افزارها و یا کمپین‌ها کمک مادی و معنوی می‌کنند. برای مثال، برای افرادی که نیازمند تامین هزینه سرور هستند، پول واریز می‌کنند تا سرویس آزادشون نخوابه. برای افرادی که نرم‌افزاری رو توسعه میدند پول واریز می‌کنند که توسعه ادامه دار بشه. این روش، روش خوبیه و خیلی از نرم‌افزارها عمده درآمدشون از کمک‌هاییه که از طرف جامعه بهشون میشه.

اما یک مشکل بزرگی اینجا هست و اون اینه شاید جامعه دلش نخواد کمک کنه. و همیشه باید این فرض رو در ذهن خود داشته باشید. هیچ تعهدی از طرف جامعه برای شما نیست که بهتون پول بدند، در ترجمه اثرتون سهیم باشند یا براتون پول رکوئست بفرستند و … . بنابراین نمیشه این روش رو «مدل کسب و کار» دونست. اما میتونه یک روش خوب برای تامین حداقلی مالی یک پروژه باشه.

در ایران این روش چندین بار تست شده. بعضی پروژه‌ها به خوبی تونستن به درآمدی برسن اما اکثریت اونقدری که لایقشن، کمک دریافت نمی‌کنند. شاید مسائل شخصی و کلا حواشی جامعه میتونه در این قضیه دخیل باشه.

روش دوم : شرکت‌هایی که به صورت تخصصی در این حوزه کار می‌کنن

در دنیا شرکت‌هایی هستند که به صورت تخصصی روی نرم‌افزارهای آزاد و متن باز کار می‌کنند. نمونه خیلی در دسترسش، میتونه ردهت باشه. نمونه دیگرش هم کنونیکال. نمونه‌های زیادی داریم. این شرکتها از طریق فروش پشتیبانی، سرویس و راهکار مبتنی بر محصولات و استراتژی‌های خودشون و صدالبته سخت‌افزار (مثل iXSystems که سخت‌افزارهای NAS مبتنی بر BSD می‌فروشه) کسب درآمد می‌کنن.

همچنین شرکتهای دیگری مثل گوگل یا اوراکل هم زیرمجموعه‌هایی دارند که تخصصی در این حوزه فعال باشند و پروژه‌هاشون به صورت کاملا آزاد منتشر شده باشه.

این شرکت‌ها در ایران وجود دارند. شاید عجیب باشه براتون اما چندین شرکت هستند که در ایران در این زمینه فعالیت مستمر دارند اما نکته مهم اینجاست که این شرکت‌ها معمولا توسط یک سری افراد مشخصی گردونده میشه. قصد ندارم بگم این خوبه یا بد، بلکه این موضوع بده که شرکت‌های دیگری در این حوزه ورود نکردند هنوز. وگرنه که وجود صرف خود شرکتها، میتونه خوب باشه.

روش سوم: کمک شرکت‌های بزرگ به پروژه‌های آزاد

ما یک سری شرکتی در هر فضایی داریم که اصطلاحا بهشون «تک‌شاخ» گفته می‌شه. تکشاخ‌ها در واقع همون غولهایین که شما هرروز اسمش رو می‌شنوید. اپل، مایکروسافت، گوگل، آی‌بی‌ام و … . این شرکتها، بعضا از پروژه‌های آزاد استفاده می‌کنند. برای مثال اپل برای هسته مک‌اواس و آی‌اواس از داروین استفاده می‌کنه که مبتنی بر FreeBSD عه. همیشه هم کامیت‌هایی روی این پروژه هست که ایمیل apple.com باشن.

و خب مایکروسافت هم احتمالا شنیدید که در چندسال اخیر چقدر به این دنیا خودش رو نزدیک کرده و حتی چقدر پروژه‌های خاص و بزرگ خودش رو هم متن‌باز منتشر کرده.

این شرکتها، سیاستشون اینه که هم کمک جامعه کاربری رو دارند (یعنی پول کمتری خرج می‌کنند)، هم مشکلاتشون سریع‌تر رفع میشه و هم به موقعش مقدار زیادی پول و سرمایه وارد این قضیه می‌کنند.

اما در ایران چطور؟ در ایران، ما شرکت‌های بزرگی داریم که اتفاقا از نرم‌افزارها و خدمات آزاد به کرات استفاده کردند. اما خب مورد داشتیم که حتی کپی‌رایت OSM هم به درستی در نقشه‌هاشون وارد نکرده بودند. این شرکتها، میتونند به این جامعه و توسعه‌دهنده‌ها برای کسب درآمد، کمک کنند.

روش آخر : یکی مجانی و آزاد، یکی پولی و بسته.

این هم یکی دیگر از روش‌هایی که به ذهنم رسید که بگم. در حال حاضر، خیلی از پروژه‌ها هستند که یک نسخه اوپن سورس دارند. مثل Metasploit یا NGINX . این‌ها کاری که میکنن اینه که نسخه اوپن رو رایگان ارائه میدن و کلی کمک هم از جامعه دریافت می‌کنند و یک نسخه با پشتیبانی تجاری و … دارند که معمولا کدش عمومی نیست (از اونجایی که شخصا هیچ نرم‌افزاری به این شکل نخریدم، نمی‌تونم بگم که آیا کد اون نسخه رو میدن به خریدار یا نه) و بابت دریافتش و همچنین دریافت پشتیبانیش، شما نیازمند پرداخت پول خواهید بود.

تا الان در کشور خودمون ندیدم که سرویسی چنین کنه. اما به نظر، ایده جالبی میاد برای کار کردن در این حوزه.

جمع‌بندی

خب نتیجه کلی این که «میشه از نرم‌افزار آزاد و متن‌باز هم پول درآورد». اما بحث، بحث مدله. این که شما کدوم مدل رو دنبال کنید و چطوری بخواید با پولی که درآوردید، به این جامعه ارزش برگردونید. مدلهایی که به ذهن من می‌رسید در این مطلب قید شدند. قطعا مدلهای بیشتری هم هستند که به ذهن من نرسیدند اما برای بحث پیرامون این ماجرا، من حی و حاضرم 😀